|

Tác giả |
Đăng lúc 23-8-2018 18:15:15
|
Xem tất
PHAN KHÔI VIẾT VỀ NGUYỄN DU VÀ “TRUYỆN KIỀU” (1955): PHÊ BÌNH “TRUYỆN KIỀU CHÚ GIẢI” CỦA LÊ VĂN HÒE ©2025 Kites.vn | 2 @, F6 M" U1 z* @' S: nAll rights reserved ©2025 Kites.vn | ( v. [1 Z, w. [+ d2 f8 QAll rights reserved
PHÊ BÌNH TRUYỆN KIỀU CHÚ GIẢI ©2025 Kites.vn | All rights reserved& o& \; t" [- y7 ~ ©2025 Kites.vn | # J2 D3 ^3 r. P9 {0 w/ gAll rights reserved
CỦA LÊ VĂN HÒE ©2025 Kites.vn | 2 C* L: e9 f5 O( U! Q6 u4 `4 AAll rights reserved ©2025 Kites.vn | # C( U. E1 q+ ~* P, N! V6 W BAll rights reserved
Ông Lê Văn Hòe có xuất bản cuốn Truyện Kiều chú giải ở Hà Nội từ năm 1953, sách khổ lớn, dày 772 trang, là một cuốn sách viết rất có công phu, kỹ càng và đầy đủ, so với loại sách ấy đã ra từ trước đến giờ. Muốn viết bài phê bình nó, tôi phải đọc đi đọc lại nhiều lần mới dám hạ bút, tức là bài này. Với sự thận trọng ấy, tưởng cũng đủ tỏ một độc giả là tôi, biết quý chuộng và không phụ công lao của tác giả. ©2025 Kites.vn | All rights reserved' T- l9 k) |) ~. e4 v7 C ©2025 Kites.vn | ( ^, K& P& }4 `$ s( MAll rights reserved
Nhan sách là Truyện Kiều chú giải, nhưng mở đầu ra, người chú giải có đánh giá Truyện Kiều. Phần đánh giá chỉ có 2 trang mà thôi, nhưng tôi, tôi lại coi phần ấy là trọng yếu còn hơn 770 trang chú giải kia. Tôi chưa có thì giờ để thảo luận tỉ mỉ về phần chú giải vì nó khí bề bộn quá, cho nên trong bài phê bình này tôi chỉ mới nói trước về phần đánh giá. ©2025 Kites.vn | ! W: E5 o6 ]& ^3 x s5 J1 mAll rights reserved ©2025 Kites.vn | All rights reserved6 ]1 e9 w. K6 [! \/ r
*** % ^9 [* o" [1 l2 w/ c2 L1 G©2025 Kites.vn | All rights reserved ©2025 Kites.vn | All rights reserved* X( U9 x+ W( v0 n& M9 w, K, U
Dưới cái phó đề Truyện Kiều ở đầu sách, ông Hòe nói Truyện Kiều lấy sự tích ở Phong tình lục, một tiểu thuyết Trung Hoa “chẳng có giá trị gì mấy”, mà nhờ “ngọn bút tài tình của cụ Nguyễn Du đã biến hóa … thành một áng văn chương kiệt tác”. ©2025 Kites.vn | ! O( [ b3 _( t& p( tAll rights reserved ©2025 Kites.vn | / z. Q4 x2 c5 |' ~: kAll rights reserved
Ông Hòe nói phải. Tôi hồi trước từng đọc Phong tình lục sách in, và mới đây, năm 1948 lại được đọc bản sách ấy chép tay của một nhà ở Yên Bái, thì thấy quả thật không có giá trị. Có lẽ vì nó không có giá trị cho nên mấy trăm năm nay nó đã tuyệt bản ở Trung Quốc. Đọc cả hai sách đem đối chiếu nhau, thì thấy Truyện Kiều cắt xén xê dịch nguyên văn Phong tình lục rất nhiều. Có những tình tiết ở nguyên văn không có thì thêm vào, hay là ở nguyên văn có rất rườm rà mà bớt đi. Do đó, chúng ta có thể nói Truyện Kiều không phải một tiểu thuyết dịch, cũng không phải phóng tác, mà là hoàn toàn sáng tác. (1) 7 k4 f9 a+ r9 A' r2 {) v& p©2025 Kites.vn | All rights reserved ©2025 Kites.vn | 0 `1 }1 U6 Q# W" q7 bAll rights reserved
Tiếp theo đó, ông Hòe tổng luận tánh chất và giá trị Truyện Kiều bằng ba đoạn văn rất gọn nhưng rất dứt khoát mà tôi phải sao lục đúng từng chữ ra đây để làm căn cứ cho sự thảo luận của tôi. Ông viết: ©2025 Kites.vn | ; w1 `, |! k: n( U! b/ l9 aAll rights reserved ©2025 Kites.vn | / g, _4 h# K+ v. p$ H. z) BAll rights reserved
“Tác giả (chỉ Nguyễn Du) hình như muốn mượn Truyện Kiều để chứng minh và truyền bá một tư tưởng triết học tôn giáo. Tư tưởng ấy giá trị cũng tầm thường và chứng minh cũng chưa đúng xác. ; R0 k: X9 ^- _5 t1 P©2025 Kites.vn | All rights reserved . t7 J( F2 a- L" q0 r' m: J- {©2025 Kites.vn | All rights reserved
Nhưng giá trị Truyện Kiều không ở tư tưởng đạo đức, luân lý hay triết học, cũng không ở cốt truyện hay bố cục, kết cấu, chi tiết. Cái giá trị tuyệt đối của Truyện Kiều là ở văn chương, ở kỹ thuật miêu tả, tự sự và diễn đạt tình cảm của tác giả. ' g' X; l$ M5 P. G ?9 w6 S6 C7 b©2025 Kites.vn | All rights reserved ©2025 Kites.vn | All rights reserved' h1 i4 K) b& p3 x f* N
Người ta tán thưởng Truyện Kiều, người ta học tập Truyện Kiều, là tán thưởng và học tập văn chương Truyện Kiều. Chính phần văn chương đó đã làmTruyện Kiều bất hủ”. ©2025 Kites.vn | All rights reserved1 ^8 a/ W9 `. ]5 }- b8 S) K % u1 j+ w. T( ?! c8 S e+ F©2025 Kites.vn | All rights reserved
Theo đó, có thể đặt ra ba câu hỏi: 1/ Có phải tác giả muốn mượn Truyện Kiều để chứng minh và truyền bá một tư tưởng triết học tôn giáo không? 2/ Có phải cái giá trị tuyệt đối của Truyện Kiều là chỉ ở văn chương không? 3/ Có phải người ta tán thưởng học tập Truyện Kiều là chỉ tán thưởng học tập ở văn chương Truyện Kiều mà thôi không? Ba câu hỏi ấy, tôi muốn đảo ngược thứ tự lên, từ thứ ba đến thứ nhất mà giải đáp, tự nhiên thấy sự đánh giá của người chú giải là có đúng được phần nào hay hoàn toàn không đúng. 8 M; X) D' o- N3 S0 P# R7 i( V$ n©2025 Kites.vn | All rights reserved ; {) n$ r; j" q- L6 m' B; F: n©2025 Kites.vn | All rights reserved
*** ©2025 Kites.vn | All rights reserved6 a+ O; [+ s- o$ K3 Y ©2025 Kites.vn | ! f3 [, Y& h1 @All rights reserved
Từ có Truyện Kiều gần một trăm rưởi năm nay, một số rất đông người Việt Nam từ thế hệ này đến thế hệ khác đều ham đọc nó, đến nỗi có nhiều câu trong đó đã thành ra ca dao và nhất là người ta đã dùng nó làm sách bói. Một số rất đông ấy gồm người gọi là thượng lưu cả đến người đàn bà nông thôn, người biết chữ cả đến người không biết chữ. Nói rằng tán thưởng học tập về văn chương, đối với người thượng lưu biết chữ còn có lẽ, chứ đối với người đàn bà nông thôn thì – văn chương, theo ông Hòe là kỹ thuật miêu tả, tự sự và diễn đạt tình cảm – họ có biết đâu mà tán thưởng và họ có cần học tập làm gì? Thế mà tôi thấy chẳng những có người biết chữ đọc trầm từng đoạn Truyện Kiều, mà đàn bà nông thôn cũng có người đọc trầm được từng đoạn Truyện Kiều. Vậy thì chúng ta phải tìm cho thấy trong Truyện Kiều có cái gì đó đã nói được cái điều trong lòng mọi người muốn nói, có cái gì đó đã thông cảm với mọi người, nên họ mới ưa thích đến như vậy, chứ còn văn chương chỉ là một phần phụ, một phần nhỏ mà thôi. ©2025 Kites.vn | . C4 ]! Y' n. @; Z- ]7 c2 k: cAll rights reserved ©2025 Kites.vn | All rights reserved6 ?) \- E5 @/ L- x! j
Tôi tin quyết như thế. Một tác phẩm được truyền tụng là nhờ nội dung của nó có chỗ thông cảm với mọi người, nếu không, chỉ có văn chương suông mà thôi, không được truyền tụng. / \! m. ?" l4 l©2025 Kites.vn | All rights reserved 4 I; p# m U& r" `©2025 Kites.vn | All rights reserved
Lấy ca dao làm ví dụ. Có những câu ca dao truyền khẩu từ đời xưa mà bây giờ người ta vẫn nhắc đến, lại có những câu ca dao của văn sĩ làm ra in vào sách mà cho đến nay vẫn không ai nhắc đến, nó không thể thành ra được là ca dao. Ngồi trong một đám đông, ta thử hỏi xem có ai biết câu này không, thì chắc có người biết: ( T6 p$ o% d6 A0 r1 x' m©2025 Kites.vn | All rights reserved ©2025 Kites.vn | * h! c J6 }9 ?6 ?% S8 v. Y4 s. MAll rights reserved
Râu tôm nấu với ruột bầu ©2025 Kites.vn | " L+ \* |. B9 R2 C0 u$ R# EAll rights reserved ©2025 Kites.vn | All rights reserved' x$ @, v4 t' N4 [% E
Chồng chan vợ húp, gật đầu khen ngon (2) ©2025 Kites.vn | All rights reserved+ n: R9 F9 Q- d* `/ r' P : F; ]6 L9 c4 u4 H: E; F% ~( Y- f©2025 Kites.vn | All rights reserved
Nhưng, thử hỏi có ai biết câu này không, thì tôi dám quyết mười mươi rằng không có ai biết cả: ©2025 Kites.vn | " D* E$ F6 Y9 K2 j e# rAll rights reserved 3 R. W9 j1 I& s6 u8 J7 c©2025 Kites.vn | All rights reserved
Cảnh trời ai bán ta mua ©2025 Kites.vn | All rights reserved0 |- Z0 r, w: p4 T! m 5 x) ~6 O) N4 z, V* q( j©2025 Kites.vn | All rights reserved
Mua non non Thúy, mua chùa chùa Hương 2 r: F# {% Z3 m; ~1 A©2025 Kites.vn | All rights reserved ©2025 Kites.vn | 2 a4 d5 B0 ~, a# qAll rights reserved
Mua hoa mới nở giữa vườn ©2025 Kites.vn | All rights reserved2 g/ C6 M2 A* q/ D- | ©2025 Kites.vn | # U5 F6 s7 q% F; |# u) @All rights reserved
Mua trăng mới mọc trên sườn núi cao ©2025 Kites.vn | All rights reserved, c Z, h( O# K! x5 C! q8 C ©2025 Kites.vn | All rights reserved( Z( R+ |, g6 ?: K
Câu sau đó của Đoàn Như Khuê in trong tập Bể thảm của ông trước đây chừng hơn ba mươi năm. Văn chương của Đoàn Như Khuê cố nhiên là “kém” văn chương Nguyễn Du, nhưng cứ kể một câu ca dao này thì cái hay về văn chương của nó không kém câu nào trong Truyện Kiều hết, nhưng nó không được truyền tụng là vì nó không thông cảm với ai được hết. Với người giàu thì họ để tiền mua ruộng, với người nghèo thì họ đang ăn canh tôm nấu với ruột bầu, cả hai đều không thiết đến chuyện mua non Thúy, mà chùa Hương, mua hoa, mua trăng. Trái lại, câu trên có thể thông cảm với một số rất đông người Việt Nam là người nghèo, và thông cảm đến những người giàu mà biết nghĩ đến người nghèo nữa. ©2025 Kites.vn | All rights reserved$ O" C1 ]5 h; |4 w$ a* i ©2025 Kites.vn | All rights reserved7 {( `/ T% d% J" d1 _- W C5 ?
Theo kinh nghiệm và chứng cứ đưa ra đó, tôi dám quả quyết nói cái kết luận của ông Hòe bảo rằng người ta tán thưởng học tập Truyện Kiều là chỉ tán thưởng học tập về mặt văn chương của nó là không đúng. Do đó, cũng lại quả quyết rằng Truyện Kiều sở dĩ bất hủ không phải chỉ cậy ở phần văn chương. ©2025 Kites.vn | All rights reserved6 {6 k( I! X$ \- j/ \2 X * J; A! g4 d5 e! K©2025 Kites.vn | All rights reserved
Đã thế thì câu hỏi thứ hai cũng phải bị phủ nhận. Cái giá trị tuyệt đối của Truyện Kiều không phải ở văn chương. Một tác phẩm, không cứ tác phẩm gì, đều có hai phần: nội dung và hình thức. Nội dung là tư tưởng của tác phẩm, nó phải hợp với chân lý, có ích cho đời sống của mọi người, thì tác phẩm mới có giá trị. Còn hình thức, gồm thể tài, kỹ thuật của tác giả, tức ông Hòe gọi là văn chương, nó có giá trị chỉ khi nào nó đi đôi với cái nội dung lành mạnh làm cho tác phẩm đã có giá trị rồi. Nay tư tưởng của Truyện Kiều, theo ông Hòe thấy là tư tưởng triết học tôn giáo, đã bị ông chê là tầm thường, chưa đúng xác, thì chỉ một mình văn chương làm sao cho có được giá trị tuyệt đối? Chúng ta khi đọc một bài báo, một cuốn sách, dám bĩu môi chê rằng thứ đồ văn chương rỗng toách, thế là bởi nó không có nội dung, không có tư tưởng, thì cũng không có giá trị. ©2025 Kites.vn | : K# u1 J0 c" q' _( [" _All rights reserved ©2025 Kites.vn | , Y/ w* C7 s9 ^1 |# j" HAll rights reserved
Câu hỏi thứ nhất phải đặt lại một cách ngay thật hơn: Có phải tác giả muốn mượn Truyện Kiều để chứng minh và truyền bá một tư tưởng triết học tôn giáo không? Và tư tưởng ấy có phải cũng tầm thường và chưa đúng xác không? Nếu thế thì tôi xin nhận phần nửa dưới, chịu ông Hòe phán đoán là đúng, nhưng vẫn phủ nhận phần nửa trên. ©2025 Kites.vn | $ Y# i. K, A! `: r% M1 aAll rights reserved ©2025 Kites.vn | All rights reserved. F$ p7 Z. M% M! ^
Tôi rất đồng ý với lời phán đoán ấy của nhà chú giải. Trong Truyện Kiều, những cái triết lý “tài mạng ghét nhau”, “muôn sự tại trời”, rồi lại “quả kiếp nhân duyên”, “tu là cội phúc”, rồi lại “chữ tâm bằng ba chữ tài”, nhồi chung Nho, Phật với Đạo, thật là “lúng túng chẳng xong bề nào”. Cuối phần chú giải, ông Hòe có chỉ ra nhiều cái mâu thuẫn trong lý luận của Nguyễn Du, cho rằng lý luận ấy không đi đến đâu hết, không giải quyết được gì hết, thật là xác đáng. ©2025 Kites.vn | + G( q# c: B( w6 J, @* U! b" mAll rights reserved ©2025 Kites.vn | All rights reserved6 H5 ?8 p, T5 ~2 E8 Y4 ?. P; ]2 s
Nhưng có phải Nguyễn Du định bụng chứng minh và truyền bá cái triết lý lúng túng vô giá trị ấy không? Điều này chúng ta nên xét lại. 2 B) K3 E" s& w$ g1 r+ h/ v$ g1 @©2025 Kites.vn | All rights reserved ©2025 Kites.vn | ) j* w: W, ^& O. J' a' _* gAll rights reserved
Tôi thấy không phải thế. Cái mà Nguyễn Du muốn tuyên truyền là cái gì kia, nội dung tư tưởng của Truyện Kiều là ở chỗ nào kia, chứ không phải ở triết học tôn giáo muốn chứng minh và truyền bá như ông Hòe nói. Ông Hòe nói mà còn dè dặt bằng hai chữ “hình như”, nghĩa là ông còn chưa dám chắc, thì hình như ông cũng đã rắp muốn hiểu như tôi hiểu. ©2025 Kites.vn | All rights reserved. a; l! M* c, I: A7 U2 w ©2025 Kites.vn | ( S' a: D% [4 x$ w& }4 wAll rights reserved
Muốn biết Nguyễn Du tại sao vấp phải cái lúng túng ấy mà không gỡ mình ra được, thì phải biết Nguyễn Du là một nhà nho chánh tông, mà nhà nho thì thường mang trong mình một cái mâu thuẫn lớn, hễ gặp hồi khó xử thì đâm ra lúng túng. Cái mâu thuẫn ấy mang từ đời Khổng Tử thẳng đến hết thảy các nhà nho, đến Nguyễn Du, cho nên chúng ta cũng không thể trách Nguyễn Du. Về điểm này, tôi sẽ nói rõ ở một đoạn dưới. ©2025 Kites.vn | % ~+ @$ A& m* D# A) a, XAll rights reserved - \" P/ R6 ]/ \. _©2025 Kites.vn | All rights reserved
Một tác phẩm cổ điển như Truyện Kiều, được cả nước yêu chuộng từ xưa đến nay, tất nhiên là có cái nội dung cao quý của nó, ta phải tìm để hiểu. Còn cái điều ta thấy là tầm thường, chưa đúng xác, chưa phải là nội dung đâu, đó là những cái nhược điểm bởi tác giả bị thời đại hạn chế mà phải có, nên được khoan thứ. Ở Trung Quốc hiện nay, Thủy hử, Hồng lâu mộng được đề cao lắm, mà hai cái tiểu thuyết ấy đều có những chỗ lệch lạc chẳng khác gì Truyện Kiều. % J- W# s. H; q1 @©2025 Kites.vn | All rights reserved ©2025 Kites.vn | 8 h0 ^. L; D# k1 |' i7 @6 AAll rights reserved
*** 1 J7 f( L0 F* {. ~1 q6 s+ S©2025 Kites.vn | All rights reserved ©2025 Kites.vn | 7 r- @+ ]( B7 d+ E- ?3 XAll rights reserved
Trước khi trình bày cái nội dung, cái tư tưởng tiến bộ dễ thông cảm của Truyện Kiều, tôi cần phải chỉ ra cái động cơ Nguyễn Du viết Truyện Kiều, để thấy rằng không phải vì muốn chứng minh và truyền bá một triết học tôn giáo nào, và cũng để thấy rằng cái nhược điểm trong Truyện Kiều là do bản chất của tác giả nó mà phải có. ©2025 Kites.vn | All rights reserved2 S, P9 L% y) r$ {! d ©2025 Kites.vn | 7 O" B3 f/ d* Y. u" G$ S) P. _8 o7 qAll rights reserved
Nguyễn Du thi đỗ làm quan từ hồi còn nhà Lê, và cha anh đều làm quan to thời Lê mạt, triều vua Cảnh Hưng. Nhà Lê từ trung hung đến triều Cảnh Hưng, bị họ Trịnh cướp cả chính quyền; cả gia đình Nguyễn Du tự nhận mình là làm tôi nhà Lê, chứ kỳ thực là làm tôi nhà Trịnh. Bản lãnh của nhà nho là trung và hiếu, đã nêu lên cái nguyên tắc “trung thần bất sự nhị quân”, mà như thế, là đã phản nguyên tắc rồi, tự mình đã mâu thuẫn với mình rồi. Chúng ta muốn hiểu Nguyễn Du, muốn hiểu Truyện Kiều, trước hết phải nắm lấy chỗ đó, đó là cái thai đẻ ra mọi nhược điểm. : C: ^( Y1 X* i, w9 D* u/ u& R©2025 Kites.vn | All rights reserved ©2025 Kites.vn | All rights reserved ?7 L r' o, r7 _2 J; X) [3 W
Nguyễn Huệ diệt Lê Trịnh, Nguyễn Du từng toan chống lại, nhưng bị thất bại. Lui về quê, tự xưng là “Hồng Sơn lạp hộ”, Nguyễn Du tỏ ý không chịu thần phục Tây Sơn. Tây Sơn thống trị nước Nam chỉ độ mươi năm, giá còn thống trị mãi thì Nguyễn Du có sẽ ra làm tôi Tây Sơn không, tôi không dám biết. Cái nghĩa lớn “tùy thời” và cái chí lớn “đắc quân hành đạo” của nhà nho ghê gớm lắm, không ai có thể đoán trước được. ©2025 Kites.vn | - n4 \ R c$ M0 Y! n, h: ~2 uAll rights reserved ©2025 Kites.vn | All rights reserved+ W, n! _7 ^" O- Z0 U) p2 ]
Nguyễn Phúc Ánh, thế tổ Cao Hoàng đế triều Nguyễn diệt Tây Sơn, thống trị nước Nam, Nguyễn Du cực chẳng đã phải ra làm quan. Ấy, đừng ai tưởng tôi trách Nguyễn Du về chỗ đó, lúc bấy giờ những người gân guốc như Phạm Quý Thích, Võ Trinh, Phạm Đình Hổ đều phải ra làm quan, họ cũng đều vì cực chẳng đã cả. ©2025 Kites.vn | , C$ Y" q1 \6 ?' H: p5 M. m0 sAll rights reserved ©2025 Kites.vn | 2 R$ A5 E3 w a5 {, XAll rights reserved
Nguyễn Du thấy mình vốn là tôi nhà Lê mà bây giờ lại làm tôi nhà Nguyễn, như thế, khác nào một con đĩ “sớm đưa Tống Ngọc tối tìm Tràng Khanh”. Ấy đó là động cơ viết Truyện Kiều. Trong Truyện Kiều, Thúy Kiều vì cực chẳng đã mà phải làm đĩ, thì Nguyễn Du cũng vì cực chẳng đã mà phải làm đĩ, nghĩa là làm tôi nhà Nguyễn. ) e# h! V9 m' R: T/ Y©2025 Kites.vn | All rights reserved ©2025 Kites.vn | 3 H8 p3 \$ x+ d9 x4 sAll rights reserved
Ở “Truyện Nguyễn Du” trong sách Chánh biên liệt truyện, nói Nguyễn Du khi làm tham tri bộ Lễ ở triều Gia Long, mỗi lần triều hội, ít nói năng gì, không kiến minh điều gì, có vẻ “lừng khừng”, làm nhà vua phải giáng chỉ dụ “đả thông” đến mấy lần. Cái thái độ ấy y hệt như cái thái độ của cô Kiều: “Đuốc hoa để đỏ mặc nàng nằm trơ”; “Nỗi mình còn biết cái xuân là gì”. 3 `6 |4 K* b6 Q. p e©2025 Kites.vn | All rights reserved 1 K; o$ ^" P3 Y" x+ G8 L4 j©2025 Kites.vn | All rights reserved
Ngô Đức Kế, ông cụ này từng vì công kích Phạm Quỳnh mà công kích Truyện Kiều, chứ thực ra, ông cụ cũng là một người tán thưởng học tập Truyện Kiều như chúng ta. Ông cụ từng thuật lại một vài điều các bô lão ở Nghệ Tĩnh ngày xưa nói về Truyện Kiều cho tôi nghe: Cái câu “Giờ ra thay mặt đổi ngôi, dám xin gửi lại một lời cho minh” là Nguyễn Du muốn nói về Gia Long: Gia Long khi còn ở Gia Định truyền hịch ra Bắc Hà nói “phù Lê” mà về sau lại tự xưng hoàng đế. Còn câu “Phòng khi nước đã đến chân, dao này thì liệu với thân sau này”, chữ “sau” nguyên văn của Nguyễn Du là chữ “phận”. Lúc bấy giờ, Nguyễn Du vẫn còn sống, một ông bạn của Nguyễn Du, cũng tự nhận mình là di thần nhà Lê, chữa lại thành “sau”, có ý buộc Nguyễn Du cuối cùng phải tử tiết vì nhà Lê. Câu chuyện này chẳng biết có thật không, nếu thật thì cái ông bạn ấy cũng lại lôi thôi lắm nữa: sao tự mình không tử tiết mà lại buộc người khác phải tử tiết? Hỏi như thế để tỏ ra rằng hết thảy nhà nho một thời ấy, từ ông bạn ấy đến Phạm Quý Thích, Võ Trinh, Phạm Đình Hổ đều mang cái mâu thuẫn trong mình, đều lúng túng, chứ không phải một mình Nguyễn Du. ©2025 Kites.vn | 2 L j c( C* \: ~8 _+ MAll rights reserved ) c( p- z6 R: K( J9 j0 P, f% E! N3 z©2025 Kites.vn | All rights reserved
Bấy nhiêu đó đủ chứng tỏ rằng Nguyễn Du viết Truyện Kiều là muốn bộc bạch tâm sự của mình, làm đĩ là vì cực chẳng đã; nhưng có cái chứng cứ này do Nguyễn Du thân cung ra, còn chắc hơn nữa: Trong một bài thơ, Nguyễn Du có câu kết rằng: “Bất tri tam bách dư niên hậu, thiên hạ hà nhân khấp Tố Như!” Tố Như là tên tự Nguyễn Du. Ý câu ấy muốn nói: sau Thúy Kiều chết hơn ba trăm năm, có Tố Như bộc bạch cái tâm sự cực chẳng đã và khóc cho Thúy Kiều, chẳng biết sau hơn ba trăm năm nữa có ai biết tâm sự của Tố Như mà bộc bạch và khóc cho chăng? (3) Nguyễn Du chưa hề nói cho ai biết động cơ mình viết Truyện Kiều là vì đâu, nhưng làm một cuộc khảo chứng như trên đây, chúng ta biết rõ và chắc rằng Nguyễn Du viết Truyện Kiều cốt muốn bộc bạch tâm sự, cái tâm sự cực chẳng đã phải làm tôi nhà Nguyễn. Nguyễn Du hẹn đến hơn ba trăm năm, không ngờ mới chưa đầy một trăm rưởi năm chúng ta đã biết mà còn biết hơn Nguyễn Du tự biết mình nữa, có biết như thế thì mới hiểu được tất cả Truyện Kiều. 6 a0 _2 _* a% b" x7 h7 w' d& \) v©2025 Kites.vn | All rights reserved $ {5 x) K+ W+ g9 x7 d9 T8 u5 j©2025 Kites.vn | All rights reserved
Cái động cơ ấy chỉ có ngấm ngầm trong ý thức Nguyễn Du khi chưa viết Truyện Kiều, khi đã viết rồi thì Truyện Kiều lại phải làm nhiệm vụ của nó, hoàn thành sứ mạng của nó, động cơ của tác giả chỉ còn lộ ra trong đó một chút. Mỗi người chúng ta đọc Truyện Kiều thì cứ đọc, hiểu thế nào thì cứ hiểu, cũng không ai hề hỏi đến động cơ làm gì. & n+ i6 ~/ d2 F3 t©2025 Kites.vn | All rights reserved 2 H1 W& E3 |6 x# n©2025 Kites.vn | All rights reserved
Nói thế, mới nghe, như là vô lý, nhưng sự thực là thế. 7 K- S; t6 K" I& Z7 y K; m©2025 Kites.vn | All rights reserved ©2025 Kites.vn | ( c1 D$ \' e& fAll rights reserved
Một tác giả toan viết ra một tác phẩm, khi có chủ đề, có nhân vật, xây dựng đâu ra đó rồi thì viết, chứ không cần bởi có một động cơ nào. Nhưng ở trường hợp đặc biệt, có một động cơ như Nguyễn Du, thì khi viết, cũng lại phải xây dựng tác phẩm của mình bằng chủ đề và nhân vật, chứ không thể làm khác được. Chủ đề đã định rồi, còn có nhân vật, giữa nhân vật còn có sự kiện. Đối với nhân vật và sự kiện, thế nào tác giả cũng phải bằng ở quan niệm và nhận thức của mình hồi bình nhật mà biểu lộ ra ai là xấu, ai là tốt, ai là thiện, ai là ác, cái gì là hay, cái gì là dở, cái gì nên ủng hộ, cái gì nên phản đối. Chính chỗ đó là nội dung tư tưởng của tác phẩm, không có nó tức thì tác phẩm không có linh hồn. ©2025 Kites.vn | All rights reserved, D+ E9 [: F( f/ \& J4 P6 B( J ©2025 Kites.vn | 7 s" D0 v# D6 hAll rights reserved
Vai chính trong Truyện Kiều là Thúy Kiều, nhân vật mà Nguyễn Du đưa ra định làm cái bóng của mình. Nhưng một mình Thúy Kiều thì không thành chuyện được, chung quanh Thúy Kiều phải có người này người khác, do đó sinh ra việc này việc khác, câu chuyện thành ra câu chuyện xã hội. Đã là câu chuyện xã hội thì tác giả phải rút lui cái ý của động cơ ra đằng sau tác phẩm, nhường cho tác phẩm tiến hành nhiệm vụ và sứ mạng của nó, tức là quan niệm và nhận thức về xã hội của tác giả. ©2025 Kites.vn | All rights reserved9 h9 Z6 T5 t+ m7 w# V# w ) f6 C, e: v2 Z- M©2025 Kites.vn | All rights reserved
Tào Tuyết Cần, tác giả Hồng lâu mộng, là con cháu của một nhà thế gia sa sút, mà Hồng lâu mộng cũng kể chuyện một nhà thế gia sa sút, vì vậy có nhiều người nhận rằng Hồng lâu mộng là “tự truyện” của tác giả, nhắc lại chuyện mình và chuyện nhà mình. Nhận như thế, dầu đúng nữa cũng chỉ là cái động cơ của tác giả mà thôi; hiện nay chúng ta đọc Hồng lâu mộng chỉ thấy là một tiểu thuyết hiện thực xã hội, phản đối mọi lề thói của chế độ phong kiến. Truyện Kiều của Nguyễn Du cũng vậy. ( J/ I9 n2 Z! Z9 u; K$ Y/ R* ?" h©2025 Kites.vn | All rights reserved & @* n1 E' j. D& p©2025 Kites.vn | All rights reserved
*** ' Q/ K2 k8 `. O, u$ N2 @' p0 k©2025 Kites.vn | All rights reserved : D* H8 w' L7 f: Q4 N# z- V) w0 ?©2025 Kites.vn | All rights reserved
Đến đây xin bắt đầu trình bày nôi dung tư tưởng chân chính của Truyện Kiều. ©2025 Kites.vn | All rights reserved. J% z1 Q' {2 @2 A& |+ Q- e ©2025 Kites.vn | * j9 z9 \/ j8 |$ ^( ?) |+ T" k! {All rights reserved
Truyện Kiều mở đầu ra, đã phải đả động đến vấn đề luyến ái, vấn đề hôn nhân, vấn đề phụ nữ, là những vấn đề xã hội làm người ta ngột thở dưới chế độ phong kiến hàng ngàn năm ở Trung Quốc cũng như ở Việt Nam. Xã hội Việt Nam đến thời đại Nguyễn Du, thời đại Lê Trịnh, Tây Sơn, Nguyễn, phong kiến đổ nát, mất lực lượng tập trung, bọn chúa phong kiến phải tăng cường guồng máy thống trị, gia khẩn sự áp bách. Theo lịch sử, dưới chính quyền lúc bấy giờ ở miền Nam và miền Bắc đều có vô số người được phong tước quận công, khiến dân chúng oán ghét đến khinh miệt bằng những câu thô tục, như là “Nhất quận công, nhì ỉa đồng”, “Ỉa đồng một bãi bằng vạn đại quạn công”, thì đủ biết họ bị áp bách mà thống khổ đến chừng nào. ©2025 Kites.vn | All rights reserved& r! @) O8 K R( a9 H0 t( ` ©2025 Kites.vn | . J% O6 z6 g b5 H* w2 ^All rights reserved
Phụ nữ là hạng người ở từng lớp bét trong xã hội phong kiến, họ bị áp bách nặng nề hơn và chịu thống khổ nhiều hơn. Thuở đó ở miền Bắc thì ông Nghè bắt hiếp con gái đồng trinh: ©2025 Kites.vn | 4 V# t2 R t& n# K5 g8 X6 tAll rights reserved . B, U# h) n3 s) |5 d6 b©2025 Kites.vn | All rights reserved
Em là con gái đồng trinh 2 p g3 H% n0 U, h6 h7 R©2025 Kites.vn | All rights reserved ©2025 Kites.vn | 0 N* b. H1 L: l6 c, {0 uAll rights reserved
Em đi bán rượu qua dinh ông Nghè ©2025 Kites.vn | / K. X I! p" ?) k- R7 l mAll rights reserved ©2025 Kites.vn | 3 H" F& Y2 d! W2 H$ f* ]1 ^: ^- BAll rights reserved
Ông Nghè sai lính ra ve , v& N8 v( H# n% x8 L: ]©2025 Kites.vn | All rights reserved 5 r0 [) z" \: A©2025 Kites.vn | All rights reserved
Trăm lạy ông Nghè, tôi đã có con ©2025 Kites.vn | 7 z) v4 j+ v& H* _All rights reserved ©2025 Kites.vn | All rights reserved! L9 {% Q8 q7 Y6 T, g
Có con thì mặc có con 1 \5 m1 A \- ~©2025 Kites.vn | All rights reserved ©2025 Kites.vn | All rights reserved/ Q, g- w: q: q( [
Thắt lưng cho giòn, theo võng cho mau , Q: B! B- ^9 h6 M9 x* ]5 P$ I©2025 Kites.vn | All rights reserved ©2025 Kites.vn | All rights reserved6 b y. v- z# D5 B. D$ ^* q7 X3 ~5 e% g
(ca dao) ©2025 Kites.vn | ; z) Z- _ X( TAll rights reserved ©2025 Kites.vn | : r6 N4 d& Q( |( Y4 ?All rights reserved
Ở miền Nam thì quan Chánh (chánh cai bộ) cưỡng đoạt đàn bà có chồng có con: ©2025 Kites.vn | All rights reserved+ K% m7 Y/ I, [* p. M$ ?5 m* p/ E ©2025 Kites.vn | All rights reserved l3 |$ y5 Y# U+ g; d v- Y2 w
Mẹ ơi quan Chánh đòi hầu ©2025 Kites.vn | All rights reserved) d" P* y0 ? O) L$ j9 w9 { ©2025 Kites.vn | , r1 o% R7 O7 d6 C# W; PAll rights reserved
Mua chanh mà gội cái đầu cho trơn ©2025 Kites.vn | All rights reserved f0 E# m ]8 e% d / M; ^ S2 n# Y) v+ C; z! |: a# W©2025 Kites.vn | All rights reserved
(ca dao) - {- E6 m0 j" f7 M9 B! e©2025 Kites.vn | All rights reserved ©2025 Kites.vn | + b" w' _8 o3 ] WAll rights reserved
Họ còn bị áp bách trong gia đình cũng khắc nghiệt nữa. Cha mẹ gả con lấy chồng tức là bán con, như đời xưa bán nô lệ, cho nên nói “gả bán”. Theo một cái nguyên tắc từ đời nào để lại không biết: “phụ mẫu sở sinh sở định”, đặt đâu ngồi đó, người con gái không được tự chủ việc trăm năm của mình. Bởi vậy mới có tiếng than: - O" q. n; B# t9 o# \©2025 Kites.vn | All rights reserved ©2025 Kites.vn | ) e+ h. i& h Z9 l6 eAll rights reserved
Mẹ em tham thúng xôi rền ©2025 Kites.vn | : n1 s. ~. t$ q q) q+ ]% Y7 R7 }All rights reserved ©2025 Kites.vn | All rights reserved# o! t/ M8 N) c
Tham con lợn béo, tham tiền Cảnh Hưng ©2025 Kites.vn | 9 y. U+ a; e* D/ `All rights reserved ( U6 r3 ` {6 v8 @. R©2025 Kites.vn | All rights reserved
Em đã bảo mẹ rằng đừng 9 i) M* B% n# J. K- H©2025 Kites.vn | All rights reserved . r1 y. Y' ~% }/ o9 `9 d- s©2025 Kites.vn | All rights reserved
Mẹ hấm mẹ hứ mẹ bưng ngay vào 0 R/ F( G( U4 j/ y7 m4 c1 L; ?©2025 Kites.vn | All rights reserved ©2025 Kites.vn | `. P) R' S- h% U3 L8 I1 A% O7 d+ yAll rights reserved
Bây giờ chồng thấp vợ cao ©2025 Kites.vn | + p: w! |8 o9 M- k& zAll rights reserved ©2025 Kites.vn | 5 @9 [1 |$ R5 ?& \/ U$ p3 [All rights reserved
Như đôi đũa lệch so sao cho bằng! ©2025 Kites.vn | % e5 a6 B3 H' ]3 [5 e# S& o8 n FAll rights reserved & K- p* x" f9 s( q©2025 Kites.vn | All rights reserved
(ca dao) ©2025 Kites.vn | . J, O8 L7 V+ }, SAll rights reserved ©2025 Kites.vn | , y, p9 N0 y! V& `/ mAll rights reserved
Khoan nói chưa hề yêu nhau, đến nỗi chưa hề thấy mặt nhau cũng bắt phải lấy nhau: * @2 l) T: s% e) ~7 `©2025 Kites.vn | All rights reserved ©2025 Kites.vn | All rights reserved# J& G/ g5 q) Z8 ?4 x ?
Lấy chồng chẳng biết mặt chồng ) ]) T" B6 g" A) s5 J0 B3 q©2025 Kites.vn | All rights reserved ©2025 Kites.vn | All rights reserved2 T# X# t! p9 k' y3 v6 W" @- {
Đêm nằm mơ tưởng nghĩ ông láng giềng. ! F/ [ I4 M! a" L" y©2025 Kites.vn | All rights reserved ©2025 Kites.vn | All rights reserved" l6 q5 [9 \" y$ T
(ca dao) & J3 G( K# o; T0 C8 O©2025 Kites.vn | All rights reserved + C p+ f( z7 S9 S4 u©2025 Kites.vn | All rights reserved
Pháp luật cho đàn ông chết vợ, sau một năm được lấy vợ khác, mà đàn bà thì sau ba năm mới được lấy chồng. Họ phải kêu: ©2025 Kites.vn | All rights reserved& x8 Q F2 K$ A: k& ]6 Q+ @. j. z' O ; |% X: N0 O% [/ ?0 Q©2025 Kites.vn | All rights reserved
Gió đưa cành trúc ngã quỳ ©2025 Kites.vn | , p$ W2 @* A- j! w# P" B- OAll rights reserved ) Y- f) t7 l$ V" i: ?6 B©2025 Kites.vn | All rights reserved
Ba năm trực tiết còn gì là xuân , ~: v, ~0 V+ d/ B0 H8 G3 x+ u7 u©2025 Kites.vn | All rights reserved ©2025 Kites.vn | & G8 \7 m) B, M6 U7 ?All rights reserved
(ca dao) ©2025 Kites.vn | : v Q' p1 T- r8 ^All rights reserved ©2025 Kites.vn | All rights reserved: _, j/ x, u& U
Lại còn nêu lên “chữ trinh” bắt phụ nữ phải giữ trinh nữa. Đây là một giáo điều: ©2025 Kites.vn | ! g( u3 }2 `- Y {0 @All rights reserved ' }; Z- ]+ k6 [) e ]2 z©2025 Kites.vn | All rights reserved
Trai năm thê bảy thiếp, gái chính chuyên một chồng ©2025 Kites.vn | 5 ~- \6 ?7 V! g, Z4 m/ \8 PAll rights reserved ©2025 Kites.vn | All rights reserved' Y# a5 e h9 {' b9 U; _
(tục ngữ) ©2025 Kites.vn | 0 } b7 \! d* T+ QAll rights reserved ©2025 Kites.vn | All rights reserved$ Z" U/ G2 d0 f, P* c2 o" A; q' z9 e
Ở dưới chế độ, lễ giáo, pháp luật vô lý và bất công như vậy, hết thảy phụ nữ phải cúi đầu mà chịu. Nếu có người không chịu, tháo cái ách tròng trên cổ, tự do yêu, là chết đấy. Cái đối tượng yêu là ai? Là người con trai. Thế thì sự yêu nhau đó nếu vỡ lở ra, hai bên cùng chịu trách nhiệm mới phải. Nhưng không, dư luận cứ đổ tội trên đầu người con gái: Tại chị bẩy nhà ta, không phải tại chi anh ba nhà người (tục ngữ), thậm chí nói: Con chó cái có ngoe nguẩy thì con chó đực mới vẫy đuôi (tục ngữ). - X0 V1 G6 u$ U# ^8 j* i2 u©2025 Kites.vn | All rights reserved ©2025 Kites.vn | ! X8 v; q. a' S1 \" CAll rights reserved
Trong Hồng lâu mộng, Bảo Ngọc, con trai của bà Vương phu nhân, một hôm, nắm tay Kim Xuyến, con nhài của bà mà nói chuyện. Sau đó bà mắng Kim Xuyến là đồ đĩ thõa, làm hư con trai bà. Kim Xuyến không chịu nhục được, nhảy giếng mà chết. Tôi lại từng thấy ở làng quê tôi, một cô con gái “theo trai”, bị bố mẹ buộc phải chết, cô uống thuốc độc mà chết. ' _# R3 J4 K* R©2025 Kites.vn | All rights reserved & p/ T% j$ i* v; {6 K©2025 Kites.vn | All rights reserved
Đối với những vấn đề trên đó, trong Truyện Kiều, Nguyễn Du chưa hề giải quyết, nhưng đã tỏ thái độ của mình ra trong khi đối đãi với vấn đề. Cứ theo cái thái độ ấy mà suy luận ra, có thể nói Nguyễn Du đòi giải phóng phụ nữ, cho kết hôn tự do, luyến ái tự do. Về điểm này, chúng ta thấy Nguyễn Du đã bạo gan vượt ra ngoài lễ giáo của thánh hiền. 0 p! w# B" Y) {8 E8 ]9 J w©2025 Kites.vn | All rights reserved ©2025 Kites.vn | All rights reserved3 K) I# g0 f; W
Thúy Kiều mới có mười lăm tuổi, cái tuổi mà các bà cụ ta ngày xưa thường nói, “Chúng tao hồi bằng ấy đang còn ở truồng”, thế mà ra đường thấy trai đã mắt măng mắt vược “nghé theo”, về nhà nằm đêm còn mơ tưởng “Người đâu gặp gỡ làm chi”. Nguyễn Du đã thản nhiên thuật lại những điều ấy, chẳng những không thấy ngượng ngập mà còn như lấy làm hể hả. Rồi hơn trăm năm nay những người đọc truyện hình như cũng đều hể hả theo. Nếu có người chê là “mất nết” (4) thì lại có những ông khoa bảng, quyền uy trong giới ngôn luận, như Nguyễn Khuyến, Chu Mạnh Trinh bênh vực cho. Cả đến ông Lê Văn Hòe, trong Truyện Kiều chú giải, ông mắng Kim Trọng là thằng con trai “hư sớm” (tr. 40) nhưng ông cũng không mắng Thúy Kiều là đứa con gái hư sớm. Thì ra “thiên lý tại nhân tâm”, Nguyễn Du muốn giải phóng phụ nữ, cho luyến ái tự do, là điều hợp với lẽ trời, cho nên cảm được lòng người. " ^9 \ f/ I6 ?) _5 n5 Z4 v©2025 Kites.vn | All rights reserved ©2025 Kites.vn | 4 _2 }2 R. o, Z7 J6 s) i# b. c% T, |% VAll rights reserved
Đến lúc hai trẻ giáp mặt nhau lần thứ nhất dưới cây đào, mới nói qua nói lại mấy câu với nhau, đã trao của tin cho nhau, ước hẹn lấy nhau. Ông tham tri bộ Lễ nức nở khen: “Cho hay là giống hữu tình”, bất chấp cả “phụ mẫu chi mạng, mai ước chi ngôn”, vứt mẹ nó cả lễ. (5) ©2025 Kites.vn | All rights reserved& g* B1 Y$ V5 b & @, X% d) {. ]; X* I6 d* D©2025 Kites.vn | All rights reserved
Nguyễn Du cho Thúy Kiều nói những câu ngộ nghĩnh đến buồn cười, mà cả nữ giới tiến bộ tự do ngày nay cũng không ai dám nói. Ở lần thứ nhất gặp nhau ấy, sau khi Kim Trọng tán mãi, Kiều đáp lại: ©2025 Kites.vn | - `5 D: D6 z4 j9 Z1 uAll rights reserved * G8 T0 e3 D) [©2025 Kites.vn | All rights reserved
Rằng: trong buổi mới lạ lùng, 8 Y8 _ s2 Y$ c* Y* y$ H©2025 Kites.vn | All rights reserved ; T& f( z4 n* W$ `, V©2025 Kites.vn | All rights reserved
Nể lòng có lẽ cầm lòng cho đang. ©2025 Kites.vn | . C* G4 ^. W8 m7 S- s3 YAll rights reserved / l7 v4 f$ g- {©2025 Kites.vn | All rights reserved
Câu nói thật chẳng lô-gic chút nào cả. Buổi mới lạ lùng thì việc quái gì mà phải nể lòng? Việc quái gì mà cầm lòng không đang? Nói thế, khác nào một người bán rau nói với một bạn hàng mới: Thôi lần thứ nhất tôi bán cho chị một mớ làm quen? Nhưng tình yêu có phải là thứ bán như bán rau? Thì hình như tác giả cố ý định làm dễ dãi, thúc giục cho cuộc luyến ái của hai người được thành công sớm ngày nào càng hay ngày ấy. ©2025 Kites.vn | All rights reserved% L' X4 d2 s, B! J3 |- F ©2025 Kites.vn | All rights reserved+ O5 J( u: P6 V/ @5 R- _0 Y' S
Cái hôm Thúy Kiều sang nhà Kim Trọng tự tình với nhau từ sáng sớm cho đến chiều tối, lúc đứng dậy ra về, có câu: “Vắng nhà chẳng tiện ngồi dai”. Vả, ngồi từ sáng đến chiều, chẳng đã là dai rồi sao, mà đến lúc ra về mới thấy là chằng tiện? Ai thế nào không biết, chứ tôi, tôi phải cảm đội tấm lòng từ bi của tác giả bởi tác giả còn muốn chúng tôi ngồi dai hơn. Tấm lòng từ bi đó, tôi muốn nói tấm lòng từ bi của Phật. Phật thương xót con trai con gái chúng ta, nên đã dạy rằng đời người có ba cái khổ mà hai cái là: yêu nhau mà không được ở với nhau (ái tương ly khổ), và, ghét nhau mà phải ở với nhau (tăng tương hội khổ). Khi tôi chịu cái giáo dục ấy rồi, tôi muốn vứt Kinh Lễ của Nho giáo xuống ruộng khoai, vì trong đó dạy: “Người con yêu vợ mà cha mẹ không yêu nàng dâu thì người con phải rẫy vợ”. Ôi! Nó bất cận nhân tình là dường nào! Nó độc ác là dường nào! Không trách Nguyễn Du là nhà nho mà trong Truyện Kiều lại hay nói triết lý nhà Phật. ©2025 Kites.vn | 3 w2 G5 O2 Z$ ?9 M5 N r7 KAll rights reserved 7 _$ p6 `( H# u" o6 [+ @; \3 o©2025 Kites.vn | All rights reserved
Nguyễn Du không chịu nhìn nhận cái quyền nam nữ kết hôn là quyền riêng của bố mẹ. Khi Thúy Kiều bị bán mình sắp đi khỏi nhà, dặn lại Thúy Vân phải lấy Kim Trọng thay cho mình, thì ông bà Viên ngoại nghe theo răm rắp như một việc cố nhiên và đương nhiên. Đó là tư tưởng lãng mạn cách mạng của tác giả, chứ xã hội đời Minh hay xã hội Việt Nam thời Nguyễn Du cũng không có thể nào như thế được. ©2025 Kites.vn | All rights reserved( c* l, Y0 d, n' |/ V ©2025 Kites.vn | 8 c; v) g+ f; H, |- v ?, ^/ nAll rights reserved
Nguyễn Du lại cố ý đặt Kim Trọng, tình nhân của Thúy Kiều trên lòng nàng ngang với cha mẹ nàng, có khi còn trỗi hơn. Trong mười năm lưu lạc, có sáu lần Thúy Kiều nhớ cha mẹ thì cũng nhớ Kim Trọng, mà đặc biệt có hai lần nói đến Kim Trọng trước rồi mới nói đến cha mẹ sau. Tức là lần đi đường từ Bắc Kinh xuống Lâm Tri: ©2025 Kites.vn | All rights reserved+ z' P# C+ [- O2 A* d# v+ S ©2025 Kites.vn | * p y' P6 g7 f0 gAll rights reserved
Dặm khuya ngất tạnh mù khơi 4 k; W% T- {) _1 ]: g©2025 Kites.vn | All rights reserved ©2025 Kites.vn | 2 E9 O" M, Y4 f) S8 nAll rights reserved
Thấy trăng mà thẹn những lời non sông ©2025 Kites.vn | ' r% O% |1 i5 JAll rights reserved / T' W1 `; A5 ^8 ^4 e$ o8 D©2025 Kites.vn | All rights reserved
Rừng thu từng biếc chen hồng ©2025 Kites.vn | All rights reserved" V% ^; K$ J. S+ @" t M ) D j9 {1 N' N g2 d©2025 Kites.vn | All rights reserved
Nghe chim như giục tấm lòng thần hôn ©2025 Kites.vn | 2 X6 x' l- v( P' s7 GAll rights reserved 3 X: s- G' K; p4 j7 G©2025 Kites.vn | All rights reserved
Một lần nữa ở lầu Ngưng Bích: ©2025 Kites.vn | 2 n; }6 ^: D1 U. h' y3 |- a BAll rights reserved ©2025 Kites.vn | t( u! X: c5 x! @: n+ L3 DAll rights reserved
Tưởng người dưới nguyệt chén đồng : M# Z; O( P# c: U4 T4 b©2025 Kites.vn | All rights reserved . J7 W' q4 g" y+ h; k3 t. @©2025 Kites.vn | All rights reserved
Tin sương luống những rày trông mai chờ ©2025 Kites.vn | 0 s. ?- c6 z E8 q& T* hAll rights reserved ©2025 Kites.vn | All rights reserved9 j" A3 E0 \. P" [- X1 x! _
Bên trời góc biển bơ vơ ©2025 Kites.vn | All rights reserved9 Q$ H" g% d9 z8 V ©2025 Kites.vn | 8 Y& ]4 v% y* u C$ a# |( DAll rights reserved
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai ©2025 Kites.vn | All rights reserved- c x2 a! H& R: h3 ? X1 ] ©2025 Kites.vn | & X$ m v: G8 HAll rights reserved
Xót người tựa cửa hôm mai ©2025 Kites.vn | All rights reserved6 f7 E# }: X# R2 D8 X+ j 8 E7 E3 v! y0 w/ H- Z' k: E* a©2025 Kites.vn | All rights reserved
Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ ©2025 Kites.vn | All rights reserved4 y- J+ ?2 F" l* h ©2025 Kites.vn | All rights reserved0 |9 A& r- ~, w( Z' L4 o
Sân Lai cách mấy nắng mưa ©2025 Kites.vn | All rights reserved: a" C7 }) O' O* m4 p8 A4 S ©2025 Kites.vn | 9 q+ X: G1 S8 M L- @All rights reserved
Có khi gốc tử đã vừa người ôm ©2025 Kites.vn | + a; Z# y$ r- A$ YAll rights reserved ©2025 Kites.vn | All rights reserved. D9 F. ~. J( w! c
Phụ nữ Việt Nam đã bày tỏ cái ẩn tình của mình ra trong câu ca dao: ©2025 Kites.vn | All rights reserved* c2 t5 V: D9 B3 g0 m. k 2 B! E! v+ N6 j; z2 o9 N©2025 Kites.vn | All rights reserved
Mẹ cha bú mớm nâng niu ©2025 Kites.vn | All rights reserved; W, A0 [. g% |/ g# e, @- `. Z ©2025 Kites.vn | 6 ^1 y) N4 @6 d: W+ w+ N' d* D7 cAll rights reserved
Tội trời thì chịu, không yêu bằng chồng * o/ \3 N) s& h+ X©2025 Kites.vn | All rights reserved ©2025 Kites.vn | All rights reserved0 J) M) h" u. Y0 b; a
Kim Trọng thực ra không những tình nhân mà là chồng chưa cưới của Thúy Kiều. Nguyễn Du cho nàng nhớ Kim Trọng hơn nhớ cha mẹ là hợp với ẩn tình phụ nữ lắm. ©2025 Kites.vn | 0 X. s9 B8 o" L1 e, G0 @( uAll rights reserved ©2025 Kites.vn | All rights reserved6 _! o4 X; n+ O( {/ p
Dưới chế độ phong kiến, luân lý Nho giáo, hết thảy nam nữ thanh niên, không luận con cái ông gì bà gì, đều bị áp bách về luyến ái hôn nhân. Truyện Kiều hé ra cho họ một tia sáng như trên đây, cho nên, chỉ trừ ra người nào không biết cái yêu là gì thì không kể, còn thì hết thảy đều mở lòng ra mà đón lấy ánh mặt trời chói lói ấm áp của tác giả. Nguyễn Du đã thành công trong tác phẩm của mình, đã đạt được mục đích của mình là bởi đó. ©2025 Kites.vn | 2 k$ r1 v; R. xAll rights reserved ©2025 Kites.vn | ' a7 H g6 W: d7 F0 yAll rights reserved
*** 9 Y+ J0 p f; ]% Y©2025 Kites.vn | All rights reserved ; N1 _4 |( \- Q; u2 i3 d©2025 Kites.vn | All rights reserved
Chung quanh Truyện Kiều là chuyện xã hội. Đối với cái xã hội ấy, xã hội Gia Tĩnh triều Minh hay xã hội Việt Nam thời Nguyễn Du cũng thế, Nguyễn Du đã tỏ ra rất chán ghét nó, đã tố cáo bao nhiêu tội ác của nó. ©2025 Kites.vn | ! j: N; d4 f( U5 R. @# NAll rights reserved ©2025 Kites.vn | 6 V; s9 [5 _$ s, A5 A) g1 ?# ~All rights reserved
Cứ xem nhân vật trong Truyện Kiều thì đủ biết. Kể cả nhân vật không lấy gì làm nhiều lắm, nhưng hầu hết đều là người xấu; lấy những người ấy tổ chức xã hội thì làm sao cho xã hội tốt được? $ H/ J+ I3 E0 Z _; w0 C©2025 Kites.vn | All rights reserved ©2025 Kites.vn | / Q8 d/ N2 N. y1 I, d* L" I8 B# ^All rights reserved
Cái cốt cán của xã hội phong kiến là nhà nho, vì có người của Nho giáo thì mới duy trì được chế độ phong kiến. Mà hễ chế độ phong kiến thối nát thì ắt nhà nho thối nát trước, trước hơn từng lớp khác. Đó là sự thực lịch sử. Hẵng kể chuyện lịch sử phong kiến thoi thóp triều Nguyễn gần đây cho dễ thấy. Dưới hai triều Thành Thái và Duy Tân, những ông quan lớn ở triều ở tỉnh, đồng tình với thực dân Pháp ký giấy phế vua; đào mả vua, bắt bớ giết hại người cách mạng, toàn là nhà nho cả, chẳng ai vào đó. Đó còn chưa kể người thi đem tiền đút cho quan trường, quan trường ăn tiền lấy đậu, bị kiện, đưa ra xử trước mặt người Pháp mà không thấy xấu hổ, thật không còn một chút nào là lễ nghĩa liêm sỉ, chứ đừng nói đến trung hiếu. * y f1 ~ |% d# ~4 k) F©2025 Kites.vn | All rights reserved ©2025 Kites.vn | All rights reserved# F) i4 N+ p0 ?; e. L$ v- |6 K
Nhà nho trong Truyện Kiều cũng thế. Mã Giám sinh, theo cái danh ấy là sinh viên trường Quốc tử giám, ngang với đại học sinh ở trường đại học quốc lập thời sau này. Thế mà vì kiếm ăn đã chung lưng với một mụ dầu, cái cử chỉ từ đầu đến cuối toàn là vô liêm sỉ. Sở Khanh từng ứng khẩu họa thơ dưới lầu Ngưng Bích, phải nhận hắn là một tay học khá mặc dù hành vi của hắn là lưu manh. Thúc Sinh cũng lại là tay học khá, hay thơ, thì vác tiền của cha đi nằm nhà thổ, lại còn dám gây ra vụ cha con kiện nhau. Đến Kim Trọng, một văn nhân có tài danh, đã bị mắng là “hư sớm” rồi; Vương Quan cũng chẳng “nên” chi, lạ cho một thằng bé mới 12-13 tuổi mà sao đọc trầm được chuyện Đạm Tiên như người khác đọc trầm được sách Mạnh Tử. ©2025 Kites.vn | % o1 K) `- g- Y A# T; N; ~All rights reserved ©2025 Kites.vn | 7 C% B7 ?& F2 W- e; LAll rights reserved
Đó là những nhà nho thất thời hay chưa đắc thời; khi họ đắc thời ra làm quan thì là hai ông quan: một ông xử vụ bán tơ, một ông xử vụ cha con Thúc Sinh; khi họ làm to lên nữa thì là cụ lớn Hồ Tôn Hiến. Ông thứ nhất ăn tiền ra mặt; ông thứ nhì tùy ý phán đoán vụ tố tụng dân sự, coi như trò đùa; đến tổng đốc Hồ thì khiếp nhược, đểu giả, thêm cái vẻ có máu dê. ©2025 Kites.vn | 7 C4 ^ H* l9 {8 _) }All rights reserved ©2025 Kites.vn | ; U0 B; G) n% x7 S* SAll rights reserved
Tôi thấy chỉ có Mã Kiều và mụ Quản gia, hai người ở từng lớp bét trong xã hội, là có lòng nhân đạo, biết đồng tình với một nạn nhân xã hội là Thúy Kiều mà tùy cơ cứu giúp cho. Còn ngoài ra, đều là hùm sói cả. Tú Bà độc ác vì cái nghề của mụ; Hoạn Thư nham hiểm vì thường tình ghen tuông; hai thằng Ưng, Khuyển với một bầy côn quang, như thiên lôi sai đâu đánh đó, chẳng nói làm chi. Khả ố nhất là bà vợ Thiên quan Trủng tể, ngồi trên giường thất bảo giữa ban ngày sáp thắp hai bên mà ra oai với một thiếu phụ lưu ly thất sở, bị phù lỗ trong tay mình. Nhìn qua một bận hết thảy nhân vật ấy, Nguyễn Du không thể không khen Chung công là “từ tâm”, Giác Duyên là “lành lòng”, thật là vớt vát hết sức mà cũng mỉa mai hết sức. Thực ra, Chung công chỉ là một tên cò mồi, dẫn tang cho quan trên; Giác Duyên cũng có thể bị tình nghi là đồng lõa với Bạc Bà, Bạc Hạnh, thừa dịp đuổi Thúy Kiều đi để chiếm lấy chuông vàng khánh bạc. Bởi vì, theo Giác Duyên thì nhà họ Bạc quen với nhà chùa, lẽ đâu không biết nhà ấy là nhà bán thịt buôn người? - W6 `0 m1 ^' Z9 C$ A( U( A©2025 Kites.vn | All rights reserved ' e. `6 h4 V+ V5 X©2025 Kites.vn | All rights reserved
Những nhân vật vô nhân đạo ấy thế nào cũng sẽ tạo ra những sự kiện vô nhân đạo. ©2025 Kites.vn | ) d. z7 p# {2 X' T' `All rights reserved ©2025 Kites.vn | ) E( P' z/ Z8 t: O6 MAll rights reserved
Thằng bán tơ, theo Phong tình lục, là một thằng kẻ trộm hay buôn lậu gì đó, nó chỉ gặp Vương ông trong quán rượu một lần, khi việc gian lậu của nó vỡ ra, bị quan xúi khai cho nhà giàu để làm tiền, nó tưởng Vương ông nhà giàu nên nó cung chiêu cho. Rồi Chung công là tay trong của quan đứng ra dàn xếp. Cái thủ đoạn tàn nhẫn ấy cũng chẳng lạ gì ở nước Việt Nam thời trước, nơi mà dân chúng đã kêu: l, j4 i. p7 V& G$ f% _/ f+ f2 k©2025 Kites.vn | All rights reserved ©2025 Kites.vn | % q1 f, ]& U" g0 J3 u. QAll rights reserved
Sướng chi mà sống đời nay ©2025 Kites.vn | ; A9 G. y, [. S) U6 a) GAll rights reserved ©2025 Kites.vn | All rights reserved# @) [+ ^* w5 w( y
Cướp đêm là giặc, cướp ngày là quan ©2025 Kites.vn | $ w4 _: c% e( ?1 ]. o! X0 n- VAll rights reserved ©2025 Kites.vn | All rights reserved; f5 Z9 \. L4 n0 y0 s0 U
(ca dao) ( t/ G$ L+ t7 Y©2025 Kites.vn | All rights reserved ©2025 Kites.vn | All rights reserved& M7 u' S, |' S
Mã Giám sinh, Bạc Hạnh công nhiên đi làm cái nghề mua bán người mà pháp luật cứ để yên cho làm, chẳng hề hỏi đến, mặc dầu sự mua bán ấy đã bị pháp luật nghiêm cấm từ lâu rồi. Cũng như ở nước ta, luật Hồng Đức, luật Gia Long đều có điều cấm “mại nhân vi nô”, triều vua Cảnh Thống nhà Lê lại còn cấm nhân dân Quảng Nam không được bắt người Mọi bán làm con đòi đứa ở, nhưng mà cái nạn mẹ mìn cứ còn mãi cho đến cả thời Pháp thuộc. ©2025 Kites.vn | ) c* K, j% z9 mAll rights reserved ©2025 Kites.vn | All rights reserved4 X; a9 t% q* z( y- S
Thúy Kiều bị đánh đòn bốn lần. Một lần ở sân phủ đường, chịu “cứ phép gia hình”, một lần ở nhà mẹ Hoạn Thơ, không chống lại nổi với cái “gia pháp” nhà quyền thế, chẳng nói làm chi. Hai lần ở nhà Tú Bà, bị đánh gần chết, lần trước Kiều tự lấy dao cắt cổ, gần xảy ra án mạng, thế mà không hề có một ai can thiệp. Nếu nói đó là việc riêng trong nhà Tú Bà, thì còn đang đêm mụ suất một đoàn gia nhân với gậy đuốc đuổi theo bắt người, làm náo động từ phố phường đến làng xóm, sao người ta cứ để mặc mụ làm tự do? Thì ra, cái thời bốn phương phẳng lặng hai Kinh vững vàng ấy, một con mẹ trùm đĩ vẫn được làm gió làm mưa trong cái vùng nó chiếm đóng. ©2025 Kites.vn | All rights reserved, d5 ], E1 U& x ©2025 Kites.vn | All rights reserved7 n2 v6 [/ k( O! U( p5 N: Q6 C J
|
|