Sáng nay,
trong khi sắp xếp những chồng thư cũ, tôi tình cờ đọc lại một bài thơ ngắn của
Jacques Prévert mà cô bạn cũ nắn nót chép tặng trên một tờ thư có in hoa rất
đẹp…
Bài thơ vỏn vẹn năm câu được cô đặt vắt qua hai trang giấy một cách
đầy ngụ ý.
Trang thứ nhất:
Tôi sung sướng và tự do
Như ánh
sáng
Bởi hôm qua anh ấy nói với tôi rằng anh ấy yêu tôi
Hai câu cuối
bị đẩy qua trang sau:
Anh ấy đã không nói thêm
rằng anh ấy sẽ yêu tôi
mãi mãi…
Khi đọc bài thơ này cách nay hai mươi năm, tôi đã cảm nhận nó
bằng một tâm hồn tươi trẻ. Bây giờ, cuộc sống giúp tôi nhìn có lẽ đã khác đi về
bài thơ trên trang giấy đã ố vàng này.
Cô gái trong thơ nhạy cảm và tinh
tế, vì đã không đợi đến khi người mình yêu quay lưng mới xót xa nhận ra rằng tự
do “như ánh sáng” chỉ là một thứ tự do mong manh. Hạnh phúc “như ánh sáng” là
một hạnh phúc có thể vụt tắt bất cứ lúc nào.
Nhưng giả sử chàng trai có
nói thêm rằng “sẽ yêu mãi mãi”, hoặc có thề hứa trăm năm đi nữa… ai dám khẳng
định trái tim chàng sẽ không đổi thay? Nếu từng đọc Ruồi Trâu, hẳn bạn còn nhớ
đọan văn này: “Ràng buộc con người không phải là lời thề. Chỉ cần mình tự cảm
thấy thiết tha với một điều nào đó, thế là đủ rồi.”
Ngoài sự “thiết tha
tự nguyện” đó ra, chẳng có gì ràng buộc được trái tim con người, nên đừng tin
chắc rằng ai đó sẽ mãi không đổi thay. Cũng không thể buộc ai đó không được đổi
thay.
Trên đời không có thứ vũ khí hay quyền lực tuyệt đối nào có thể
níu giữ trái tim một khi nó đã quyết tâm rẽ lối. Cho dù đó là nhan sắc, một tình
yêu sâu đậm, những kỷ niệm sâu sắc đắm say. Càng không phải là sự yếu đuối, sự
khéo léo sắc sảo hay vẻ thông minh dịu dàng, sự giàu có hay thương hại…Những thứ
đó có thể níu kéo một thân xác, một trí óc…nhưng không thể níu kéo một trái tim.
Trái tim vốn là một tạo vật mong manh và thiếu kiên định. Vì vậy, hãy
tin vào điều thiện, lòng tốt, vào nhân cách và năng lực…nhưng đừng tin vào sự
bất biến của nhận thức và tình cảm nơi con người. Hãy tin là mình được yêu trong
khoảnh khắc này, nhưng đừng chắc rằng mình sẽ được yêu mãi mãi. Nếu chịu chừa
chỗ cho sự đổi thay, ta sẽ tránh được không ít tổn thương sâu sắc.
Tôi
không cho niềm tin là món quà vô giá mà ta dành cho người khác. Bởi đôi khi, sự
tin tưởng hoá ra là một việc rất… đơn phương và vô trách nhiệm. Nó có nghĩa bắt
người kia vào rọ, không tính đến khả năng thay đổi của trái tim con người.
Tin tưởng là trút gánh nặng sang vai người khác, bất kể người ta có chịu
nhận nó hay không. Việc nhận định hay quyết định vấn đề không còn dựa vào sự
thận trọng, tỉnh táo, sáng suốt hay sự nhạy cảm, bao dung của ta mà hoàn toàn
giao phó cho người khác.
Và nếu khi họ thay đổi, ta thường nhân danh sự
tin tưởng tuyệt đối mà mình đã tự nguyện gửi gắm để cho phép mình cái quyền được
ghép tội họ.
Nhưng, bất cứ ai cũng có thể có lúc đổi thay.
Sự
thay đổi của người khác, nhất là ở người ta vô cùng yêu quý, chắc chắn khiến ta
tổn thương. Nhưng hãy nhớ rằng người quân tử khi đã hết tình cảm thì thường tỏ
ra lạnh nhạt. Như ẩn sĩ Urabe Kenkô trong tập Đồ Nhiên Thảo đã viết: “Khi người
sáng chiều hết sức thân quen, không có gì ngăn cách bỗng một hôm lại làm mặt lạ
và có cử chỉ khác thường, chắc hẳn sẽ có kẻ bảo: “Sao xưa thế kia mà bây giờ lại
thế khác?” Theo ta, thái độ lạnh lùng đó chứng tỏ người ấy hết sức đàng hoàng và
thành thật.”
Cuối cùng đó mới chính là cốt lõi của tình yêu, tình bạn và
những mối quan hệ thân sơ khác. Sự thành thật, chứ không phải là lời hứa vĩnh
viễn thủy chung. Bạn có thể yêu hay ghét. Thích hay không còn thích nữa. Chỉ cần
thành thật, bạn sẽ luôn luôn thanh thản.
Tôi đọc lại lần nữa bài thơ
ngắn ngủi trên tờ thư cũ, và cảm nhận một cách rõ rệt vẻ trách móc đắng cay dịu
dàng rất đỗi con gái. Nhưng ít nhất cô gái trong bài thơ kia cũng biết rằng
người yêu cô đã rất thành thật, khi không hứa một điều mà anh không tin chắc. Cô
cũng biết trái tim con người là một tạo vật hoàn toàn tự do, và một khoảnh khắc
đắm say hạnh phúc không hề là lời hứa hẹn vĩnh cửu.
Cô bạn yêu quý của
tôi chắc cũng nhận ra điều đó, nên đã viết thêm một dòng chữ xinh xinh vào cuối
trang thư, một dòng ngắn mà tôi không bao giờ quên được:
“Hãy nói yêu
thôi, đừng nói yêu mãi mãi”
Bài viết này tôi đã đọc nhiều lần. Cô gái đó...
Tôi cũng đã yêu, đang yêu, tôi và anh yêu nhau hơn 1 năm rồi, nhưng chưa bao
giờ tôi nghe anh thổn thức với tôi rằng anh yêu tôi cả, cũng chẳng nghe một lời
thề thốt nào, nhưng tôi và anh vẫn cùng nhau đi qua giông tố cuộc đời. Đọc đi
đọc lại bài viết, ngẫm đến mình, tôi nghĩ quan trọng chi một lời hứa ! Phải
không bạn ? " Ràng buộc con người không phải là lời thề. Chỉ cần mình tự cảm
thấy thiết tha với một điều nào đó, thế là đủ rồi. "
St